Jumat, 27 Februari 2015

Biografia

BIOGRAFIA

Anaclara de Jesus moris iha tinan 1924 iha Pisu Suku Lauhata Sub-distrito Bazartete Distrito Liquica husi Pai Leto Nuak (Liu-Rai) no Mãe …………….. Anaclara de Jesus hanesan oan ba numeru 9 husi sira nain 12 no Anaclara de Jesus hanesan Oan Feto ikus entre sira Bin-Alin nain 5.

Iha idade kiik Anaclara de Jesus halao nia vida moris hanesan toos nain no hela ho nia Maun,  iha mos biban neba Nia koko atu Escola iha guverno Kolonial Português nia ukun, Nia konsege Escola loron ida deit hodi Aprende A,B, C… Nia labele kontinua ba loron tuir mai tamba Nia maun sira konsege hatene ona katak Anaclara de Jesus uza fali tempu ba Aprende ka Escola, hodi nune’e sira fo hatene no haruka Anaclara de Jesus para ka labele ba tan Escola. Anaclara de Jesus iha hanoin atu aprende sai matenek hanesan feto sira seluk iha mundu maibe biban neba feto laiha direito atu aprende ka Escola, Feto nia aprende ka servisu mak iha dapur ho toos deit.

Iha funu mundial daruak Anaclara de jesus hamutuk ho nia Pai-Mãe refugia ba suku seluk (Mau-Meta) liu tiha ida ne’e sira fila fali mai sira nia moris fatin. 

Biban ba biban Anaclara de Jesus moris hanesan to’os nain idade aumenta ba nafatin no ikus mai nia disidi hodi hari’i  uma kain. Anaclara de Jesus kaben ho Joaquin dos Santos husi Suku Lauhata Sub-distrito Bazartete Distrito Liquica. Ikus mai sira nain rua nia familia hetan grace husi Nai Maromak hodi kous Oan nain Hitu (7), Feto Hat Mane Tolu. Oan sira nemak hanesan :
1.      Gabriel dos Santos
2.      Madalena dos Santos
3.      Graciano Pereira
4.      Ermelinda de Jesus
5.      Angelina de Jesus
6.      Aquelina dos Santos
7.      Miguel Montalvão

Entre oan hitu ne’e rua uluk (Gabriel dos Santos & Madalena dos Santos) fila hikas ba Aman maromak nia Kaduan Santo ka mate ho idade sei bebe ka kosok oan. Vida moris Anaclara de Jesus ho Joaquin dos Santos sai nafatin nudar to’os Nain ho hein sira nia animal hanesan Bibi, Karau Timur, Karau Vaca, Kuda, Manu no animal hakiak sira seluk.

Ho matenek nebe kiik maibe espritu bo’ot no hanoin diak la lakon ho ema sira seluk mesmu vida ekonomia  naton ba sira, maibe sira lahakiduk atu haruka sira nia oan ba Escola. Hanoin ida ne’e moris nafatin iha Anaclara de Jesus to’o hetan nia bei-oan no to’o ikus hakutu nia vida moris.

Iha tinan 1973 ho laran susar Anaclara de Jesus ho Joaquin dos santos  lakon ba datoluk iha sira nia vida moris tamba Oan datoluk nebe sira konsidera hanesan Oan bot ba sira fila hikas ba  Aman Maromak nia kadunan santo ka Mate.

Liu tiha ida ne’e tinan 1974 situasaun real Timor-Portugal komesa nakdoko, Timor Oan barak mak fila kontra malu hodi oho malu. Ho ida ne’e Anaclara de Jesus ho Joaquin dos Santos hamutuk ho sira nia oan nain 4 (Ermelinda de Jesus, Angelina de Jesus, Aquelina dos Santos ho Miguel Montalvão) refugia ba Ailaran, husik hela buat sira nebe sira iha hodi ba salva an iha rai fuik laran. Iha biban nebe hanesan tinan 1974 entre oan nain hat nebe hamutuk ho Anaclara de Jesus ho Joaquin dos Santos, ida deside hodi forma familia ka uma kain, Nia mak Angelina de Jesus nebe kaben ho Fernando de Jesus Pereira husi Suku Baguia Sub-Distrito Quelicai Distrito Baucau.

Liu tinan tinan ida iha tinan 1975 Joaquin dos Santos nebe hanesan chefe da familia mos remata nia vida moris ka mate hodi ba hamutuk ho nia oan sira nebe uluk ona ba iha mundu seluk hodi husik hela Anaclara de Jesus ho nia oan nain 4 maibe ida forma ona uma kain.

Moris todan hahu hasan husi Anaclara de Jesus nebe assume kargu hanesan chefe da familia ba nia oan sira, mesmu lakon ona ema nebe hanesan responsalves ba familia Anaclara de Jesus la lakon esperansa ba nia Moris ho Nia oan sira.

Loron ba loron todan no susar hamaluk iha Anaclara de Jesus nia Vida moris maibe hanesan feto nia lalakon esperanca moris, Nia nafatin buka moris hodi sustenta nia oan ba Escola. Esperanca familia musu ba Anaclara de Jesus iha tinan 1983 iha nebe nia oan Angelina de Jesus nebe forma ona uma kain iha tinan 1974 quaze tinan sanulu resin ona oferece Bei-Oan Mane ida ba Nia.

Biban ba biban mundu nakdulas troka kalan ba loron, semana ba fulan hodi ba tinan, iha tinan 1984 Anaclara de Jesus tenki lakon dala ida tan iha ninia vida moris Oan nain hat (4) nebe durante ne’e hamutuk ho nia ida fila hikas fali ba hamutuk ho Nai Maromak ho Nia Maun-Bin sira iha mundu seluk, Nia mak Aquelina dos Santos.

Mesmu esperanca moris lakon musu lahusik tempu atu hakat liu deit, Nia hela ba mai Dili-Liquiça. Mai iha liquiça hare nia to’os no animal sira depois fila ba Dili hare nia Oan hho Bei-Oan sira. Iha tinan 1985 Angelina de Jesus kous tan oan mane ida iha nia uma kain haksolok bot komesa mosu ba sira tamba numeru familia komesa aumenta fali liu tiha tinan rua iha tinan 1987 Angelina de Jesus kous tan Oan Mane ida hodi aumenta tan numeru familia, Oan nemak Dionisio Miguel de Jesus Ximenes.
 Iha loron hat fula janeiro tinan 1990, susar no mata ben mosu fila-fali ba Anaclara de Jesus tamba lakon tan Oan ida nebe durante ne oferece bei-oan ba nia, Nia mak Angelina de Jesus. Angelina de Jesus Mate husik hela nia kaben ho oan nain tolu. Liu tiha tinan ida Kaben husi Angelina de Jesus ka Fernando de Jesus Pereira mos husik hela mundo ho Nia Oan Nain tolu. Iha biban Fernando de jesus husik hela mundu, Nia Oan Nain tolu komesa moris fahe malu rua ba moris iha Baucau hodi hamutuk ho Mãe ho Alin husi Fernando de Jesus Pereira no ida hakiak husi Anaclara de Jesus  ho Ermelinda de Jesus hodi ba hela iha Liquiça, Anaclara de Jesus tenki hamutuk deit ho nia oan nain rua (Ermelinda de Jesus ho Miguel Montalvão) ho oan hakiak (Dionisio Miguel de Jesus Ximenes), Oan sira seluk fila hotu ona ba Aman Maromak nia kadunan Santo. 

Liu tiha tinan barak oan mane ikun (Miguel Montalvão) husi Anaclara de Jesus deside hodi forma familia ka uma kain, iha ninia uma kain oferece tan bei-Oan nain lima (Nolasco Montalvão, Carla Guterres, Joaquin Montalvão, Canizio Montalvão ho Graciano Montalvão)  ba Anaclara de Jesus maibe entre bei-oan nain lima ne’e ida fila fali baa man maromak nia kadunan santo.

Iha tinan 1997 Anaclara de jesus ninia matan komesa hare rai lamos ka katara, hodi nune’e nia oan feto lori nia ba konsulta iha Rumah sakit Umum Dili ka agora ho naran Hospital Nasional Guido Valadares.

Iha tinan 1999 Anaclara de Jesus hamutuk ho nia Oan, Bei-Oan ho Familia sira seluk refugiados ba Ailaran (Mau-Metalau) tamba krize nasional Rai Doben RDTL ho Okupasaun Ilegal Indonesia.

Iha tinan 2003 Anaclara de Jesus hela ba mai ho ninia Oan Miguel Montalvão ho Ermelinda de Jesus iha uma Baraka ida nebe halo husi nia Bei-Oan hakiak Dionisio Miguel de Jesus Ximenes,
Iha loron 11 fulan Marsu tinan 2012 “ANACLARA DE JESUS”  husik hela ninia oan nain rua (Ermelida de Jesus & Miguel Montalvão) ho nia bei-oan nain hitu (7), hodi ba hamutuk ho ninia kaben, oan sira ho familia tomak nebe fila uluk ona ba mundu seluk.

Download Arquivos Anaclara de Jesus
Imagen Anaclara de Jesus

Compose Dionisio Miguel de Jesus Ximenes,B.Gi
Copyright © dimarsoft.com